การบริโภคสมุนไพรที่มีอยู่ในครัวเรือนอย่างพริก ขิง ตะไคร้ ใบมะกรูด บัวบก และตำลึง เป็นวิธีที่ช่วยให้ร่างกายได้รับประโยชน์ทั้งในการบำรุงและป้องกันโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยผักเหล่านี้สามารถใช้เป็นทั้งส่วนผสมในการประกอบอาหารและเป็นยาสมุนไพรได้ในเวลาเดียวกัน มาดูกันว่าผักสวนครัวแต่ละชนิดมีสรรพคุณอะไรบ้างและสามารถช่วยเสริมสร้างสุขภาพได้อย่างไร
สรรพคุณของสมุนไพรครัวเรือนที่มีฤทธิ์ร้อน
สมุนไพรส่วนใหญ่ที่นิยมปลูกตามบ้าน เช่น พริก ขิง ตะไคร้ และใบมะกรูด มีสรรพคุณเด่นในด้านการขับลมและการกระตุ้นระบบย่อยอาหาร โดยสมุนไพรฤทธิ์ร้อนจะช่วยเพิ่มความอบอุ่นในร่างกายและช่วยขับลมออกจากลำไส้
พริกขี้หนู
สรรพคุณ : ช่วยขับลม ลอาการปวดเมื่อย และลดการอักเสบของกล้ามเนื้อและกระดูก
วิธีใช้ : มักใช้ในอาหารประเภทเผ็ด เช่น ต้มยำ เพื่อกระตุ้นระบบย่อยอาหารและเพิ่มรสเผ็ดร้อน
ขิง
สรรพคุณ : ช่วยขับลม บรรเทาอาการท้องอืด และช่วยลดไขมันในเส้นเลือด
วิธีใช้ : ใส่ในอาหารหรือต้มน้ำขิงเพื่อดื่ม สามารถบรรเทาอาการจุกเสียดและช่วยย่อยอาหารได้ดี
ตะไคร้
สรรพคุณ : ขับลม ขับปัสสาวะ และช่วยบรรเทาอาการท้องอืด
วิธีใช้ : มักใช้ในต้มยำหรือน้ำสมุนไพร โดยช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบปัสสาวะ
ใบมะกรูด
สรรพคุณ : ขับลมและลดอาการวิงเวียน
วิธีใช้ : ใบและผิวมะกรูดนิยมนำไปใส่ในอาหารหรือตำรับยาสมุนไพรเพื่อบรรเทาอาการคลื่นไส้และวิงเวียนศีรษะ
ใบบัวบก
สรรพคุณ : ช่วยบรรเทาอาการฟกช้ำและอาการบวม บำรุงสมอง ลดความดัน และลดน้ำตาลในเลือด
วิธีใช้ : นำไปทำเป็นเครื่องดื่มหรือต้มเพื่อดื่ม นอกจากนี้ยังสามารถใช้ภายนอกเพื่อบรรเทาอาการฟกช้ำได้
ปริมาณการบริโภคสมุนไพรที่เหมาะสม
การบริโภคสมุนไพรสดในอาหารทุกวันช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและบำรุงสุขภาพได้ดี แต่หากต้องการใช้เพื่อการรักษา อาจจำเป็นต้องใช้ในปริมาณเข้มข้นขึ้น จึงมักนำมาสกัดเป็นแคปซูล ครีม หรือน้ำมันเพื่อการรักษาเฉพาะทาง เช่น ขิงในแคปซูล 100 มิลลิกรัม ที่มีสรรพคุณเทียบเท่ากับขิงสดจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม การใช้สมุนไพรในรูปแบบแคปซูลหรือเจลควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์
การใช้สมุนไพรภายนอกเพื่อการรักษา
นอกจากการรับประทานแล้ว สมุนไพรหลายชนิดยังสามารถใช้ภายนอกเพื่อรักษาโรคและบรรเทาอาการได้ เช่น
ลูกประคบสมุนไพร : มีส่วนผสมจากพืชสมุนไพรหลากหลายชนิด ช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อยและฟื้นฟูสภาพกล้ามเนื้อ
น้ำมันไพรและน้ำมันหอมระเหย : ใช้สำหรับนวด บรรเทาอาการปวดเมื่อยและช่วยลดอาการอักเสบ
ทิงเจอร์และครีมสมุนไพร : เช่น ทิงเจอร์ทองพันชั่งที่ใช้สำหรับรักษากลากเกลื้อน หรือสมุนไพรที่มีส่วนผสมของกัญชาซึ่งมีฤทธิ์ลดอาการสะเก็ดเงินและบรรเทาอาการริดสีดวงทวาร
เมนูอาหารสมุนไพรที่ช่วยบำรุงสุขภาพ
เมนูอาหารไทยหลายชนิดมีการใส่สมุนไพรเพื่อเพิ่มรสชาติและช่วยบำรุงสุขภาพ โดยบางเมนูมีสรรพคุณพิเศษ เช่น
แกงขี้เหล็ก : ช่วยการขับถ่าย แก้อาการท้องผูก และทำให้นอนหลับสบาย
ต้มยำ : ใส่สมุนไพรหลายชนิด ช่วยกระตุ้นระบบย่อยอาหารและขับลมในร่างกาย
แกงเลียง : ใส่พริกไทย หัวปลี มีสรรพคุณช่วยบำรุงน้ำนมในแม่หลังคลอด และช่วยขับลม
ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพร
แม้สมุนไพรจะมีประโยชน์ต่อสุขภาพ แต่ควรบริโภคในปริมาณที่เหมาะสม โดยเฉพาะเมื่ออยู่ในรูปแบบที่เข้มข้นขึ้น เช่น แคปซูลหรือเจล การใช้สมุนไพรในรูปแบบนี้ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เพราะหากใช้ผิดวิธีอาจเกิดผลข้างเคียงได้
การเลือกใช้สมุนไพรที่มีอยู่ตามธรรมชาติและปลูกเองตามรั้วบ้าน ไม่เพียงช่วยบำรุงร่างกายและป้องกันโรคได้ดีเท่านั้น แต่ยังเป็นการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรที่ปลอดภัยและมีผลข้างเคียงต่ำ การนำสมุนไพรมาประกอบอาหารเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยเพิ่มคุณค่าให้กับอาหารและสุขภาพของเราได้อย่างแท้จริง
ขอบคุณข้อมูลจาก : พทป.ชยน์พรรณ์ แสงเพชร แพทย์แผนไทยประยุกต์ประจำศูนย์การแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
เรียบเรียง : นางสาวนันทพร ระบิน
ภาพ / ข่าว : กลุ่มงานสื่อสารองค์กร งานประชาสัมพันธ์
อ้างอิง : https://www.med.cmu.ac.th/web/news-event/17340/
